به گزارش «تابناک»، عبدالرضا فرجی‌راد تحلیل‌گر مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با ایلنا، در پاسخ به این سوال که قرار است روز یکشنبه پادشاه عمان به تهران سفر کند. تحلیل شما درباره این سفر چیست، گفت: با توجه به اینکه مدتی گفت‌وگوهای باواسطه یا بی‌واسطه در ارتباط با مسأله زندانی‌های دوطرف ایران و آمریکا و همچنین توافق هسته‌ای صورت گرفت که عمان مرکز این گفت‌وگوها برای شکل‌گیری مذاکرات بود، نتایجی به همراه دارد که این نتایج مثبت یا منفی با موانعی روبه‌رو است که باید برطرف شود. عمان هم در این میان نقش میانجیگری و واسطه‌گری را بازی می‌کند.
وی افزود: از صحبت‌های مقامات آمریکایی هم برمی‌آید که آنها هم به صورت جدی می‌خواهند تا قبل از انتخابات ریاست‌جمهوری دستاورد و توافقی داشته باشند. ضمن اینکه فشار زیادی از جانب اسرائیل و جمهوری‌خواه‌هان و حتی بعضی دموکرات‌ها وجود دارد که میزان غنی‌سازی ایران خیلی بالا و خطرناک است و باید اقدامی انجام داد. لذا به نظرم این گفت‌وگوهایی که طی چند ماه گذشته انجام شد، می‌خواهد جمع‌بندی شود که شاید این جمع‌بندی شکل گرفته باشد اما ممکن است موانعی در پیش باشد که این امر با گفت‌وگو میان رهبران و مقامات ایران و آمریکا حل و فصل خواهد شد و الان عمان نقش مهمی در میانجیگری دارد.
وی افزود: به نظرم این سفر از اهمیت خاصی برخوردار است. احتمال دارد بعد از این سفر، دستاورد نسبتا خوبی از آن شاهد باشیم؛ کما اینکه پیش از آن هم شاهد مبادله دو زندانی بودیم، حالا ممکن است باز هم به موانعی برخورد کند اما این امیدواری وجود دارد که دستاوردهایی را ببینیم که یک مقدار این تحریم‌ها شکسته شود.
فرجی‌راد در پاسخ به این سوال که موانع مطرح شده از نظر شما چیست، گفت: خیلی موانع می‌تواند پیش‌پا قرار بگیرد. مثلا فرض کنید ادعای غنی‌سازی اورانیوم به ۶۰ درصد یا حتی بیشتر باشد. این جزو مسائلی است که باید حل و فصل شود و فکر می‌کنم همه این موارد بحث شده و احتمالا ممکن است توافقاتی شده باشد. زیرا آقای رابرت مالی مدتی است مصاحبه نکرده و در آمریکا هم خیلی حضور ندارد که این موضوع نشان می‌دهد، او هم خیلی فعال است. مهمترین مسئله این است که در گذشته تا به امروز گفت‌وگوها با ایران را به مسأله اوکراین و روسیه و همکاری ایران با روسیه ربط می‌دادند. اما در ۲ ماه گذشته از مقاماتی که در درجه اول مذاکره‌کنندگان هستند، این مسائل را نشنیدیم. بنابراین علت اینکه می‌گویم این مذاکرات می‌تواند امیدبخش هم باشد به این دلیل است که در این دو ماه گذشته موضوع ارتباط ایران با روسیه در جنگ اوکراین مطرح نشده است.
این کارشناس مسائل بین‌الملل در پاسخ به این سوال که یکی از موضوعات قابل پیش بینی در سفر پادشاه عمان به تهران حل مسئله برقراری روابط میان ایران و مصر است. احتمال از سرگیری روابط ایران با مصر را چطور تحلیل می‌کنید، گفت: برقراری روابط میان ایران و مصر دو تا سه مانع داشت که دولت‌های ایران در گذشته خیلی تلاش کردند تا این موانع را برطرف کنند. یکی از موانع، مرتبط به خود مصری‌ها بود که گسترش منطقه شیعه و تنش داخلی آن برایشان مهم بود. زیرا در مصر جذابیت شیعه بیشتر از برخی کشورهای عربی است.
وی افزود: مسأله دوم آمریکایی‌ها بودند. می‌دانید که مصر سالیانه بیش از یک‌میلیارد دلار از آمریکایی‌ها به ویژه در بخش نظامی کمک می‌گیرد که این کمک برای مصری‌ها خیلی مهم است. بنابراین از زمان حسنی مبارک این مسأله وجود داشته است. مسأله سوم که در دهه اخیر خیلی اهمیت پیدا کرد، تأثیر عربستان بود که نقش منطقه‌ای مصر نسبت به سال‌های گذشته ضعیف‌تر شده و بیشتر تحت‌تاثیر عربستان است. وقتی رابطه ایران و عربستان تیره شد، مصری‌ها هم عربستان را همراهی کردند. بنابراین تا عربستان اجازه نمی‌داد، مصری‌ها هم حرکتی نمی‌کردند.
این تحلیل‌گر مسائل سیاست خارجی تصریح کرد: بهبود روابط ایران و عربستان به گفت‌وگوهای ایران و مصر تحرک داد. بنابراین فکر می‌کنم مانع عربستان حل شده است. مشکل آمریکا هم به دلیل تضعیف نفوذ منطقه‌ای این کشور، خیلی مهم نیست و مثل گذشته حساسیت نشان نمی‌دهد و می‌توانیم این موضوع را حل شده بدانیم و مسئله شیعه هم حل شده است تا توریست‌های ایرانی بتوانند به آنجا بروند. بنابراین احتمال ایجاد رابطه رسمی خیلی بالا رفته است. می‌دانید که ما با مصر در حد نماینده مصر در ایران به عنوان حافظ منافع این کشور بوده رابطه داشتیم. بنابراین باید به این کار رسمیت داده شود و سفرهایی صورت بگیرد و سطح مبادلات اقتصادی و تجاری بیشتر شود که ممکن است در طول یک تا دو ماه آینده بیشتر شود. بنابراین احساس می‌کنم سفر پادشاه عمان به تهران مربوط به این موضوع نیست اما ممکن است صحبت‌هایی صورت بگیرد ولی مسئله اصلی سفر پادشاه عمان نخواهد بود.
فرجی‌راد در پاسخ به این سوال که اهداف عمان از تلاش برای میانجیگری میان ایران و آمریکا چیست، گفت: عمان همسایه ایران است. این موضوع دارای یک بعد تاریخی هم است. حاکمیتی که در گذشته و الان در سرزمین عمان وجود دارد سلطان قابوس و هیثم، مدیون ایرانی‌ها هستند که در جنگ ظفار نیروهای ایرانی برای کمک به آنها جنگیدند و بر دشمن غلبه کردند تا حاکمیت عمان پابرجا ماند. این یک ذهنیت تاریخی است.
وی افزود: دلیل دوم مربوط به تنگه هرمز است که نزدیک ۴۰ درصد انرژی دنیا از این تنگه عبور می‌کند. در شمال آن ایران و در جنوب آن عمان است و ۴۵ کیلومتر طول دهانه تنگه هرمز است و این دو کشور بر این تنگه احاطه دارند. واقعیت این است که از اول انقلاب هر دو کشور تلاش نکردند که در کار همدیگر دخالت کنند. ممکن است در ابتدای انقلاب شعارهایی داده شده باشد، اما درایت و بردباری سلطان قابوس که بعدا هم به بقیه حاکمان عمان به ارث رسید، باعث شد آن شعارها را نادیده بگیرند و از همان ابتدا نیز بنای همزیستی مسالمت‌آمیز با جمهوری اسلامی ایران را بگذارند. بنابراین سنگ بنای خوبی پا نهاده شد و دو طرف توانستند اطمینان همدیگر را جلب کنند وقتی این اطمینان بیشتر شد وارد فازهای میانجیگری شدند.
وی تصریح کرد: از همین مسیر گفت‌وگوهای برجامی اولین گفت‌وگوهای مستقیم ایران و آمریکا در عمان صورت گرفت و در نهایت به برجام منتهی شد آنان نقش خود را به خوبی بازی کردند. گفت‌وگوهایی برای مبادله زندانیان، مسئله بحران یمن و حوثی‌ها و همچنین گفت‌وگوهای هسته‌ای که امروز شاهد هستیم از نقش عمان در این میانجیگری است و این کشور به خاطر اعتمادسازی که با ایران انجام داد نقش تنش‌زدایی را ایفا می‌کند. بنابراین عمان امروز نقش ثبات‌دهنده و تنش‌زدایی در منطقه را به ویژه در ارتباط با ایران و کشورهای منطقه و خارج از آن بر عهده دارد که همواره نقش مثبت داشته و نمره خوبی گرفته است.
